Choroba Leśniowskiego-Crohna, nazywana również chorobą Crohna, jest przewlekłym stanem zapalnym występującym w przewodzie pokarmowym. Dolegliwość charakteryzuje się występowaniem faz zaostrzeń i remisji. Zdarza się również, że objawy występują stale, a czas remisji wiąże się jedynie ze zmniejszeniem ich nasilenia.

W chorobie Leśniowskiego-Crohna nieprawidłowości występują najczęściej w końcowym odcinku jelita krętego, ale zmiany zapalne mogą dotknąć każdego z odcinków przewodu pokarmowego, od jamy ustnej, poprzez przełyk, żołądek, jelita, aż do odbytu.

Początkowo choroba  rozwija się w obrębie błony śluzowej, a następnie wnika w coraz głębsze warstwy, prowadząc do poważnych uszkodzeń ścian przewodu pokarmowego. Z czasem tworzą się zwłóknienia, które mogą przyczyniać się do powstawania zwężeń i przetok. Powikłania, związane przede wszystkim z brakiem leczenia, mogą prowadzić do niepełnosprawności i konieczności przeprowadzenia poważnych zabiegów chirurgicznych.

Nie są znane dokładne przyczyny występowania choroby Crohna, ale uważa się, że istotne znaczenie ma mikrobiota jelitowa.

Choroba Leśniowskiego-Crohna dotyczy przede wszystkim krajów wysokorozwiniętych. Szacuje się, że w całej Europie choroba diagnozowana jest u 5 na 100 000 pacjentów rocznie. W większości są to osoby w przedziale wiekowym od 15 do 35 lat lub od 50. do 70. roku życia.

W Polsce obserwowany jest wyraźny wzrost zachorowań, a liczba chorych zbliża się do średniej europejskiej i wynosi około 10-15 tysięcy.. Specjaliści zaznaczają, że wskazanie dokładnej liczby jest niemożliwe, ponieważ wielu pacjentów wciąż nie zostało zdiagnozowanych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna może mieć różny przebieg, a towarzyszące jej objawy zależą od rozległości i stopnia zaawansowania schorzenia oraz fragmentu przewodu pokarmowego, w którym rozwijają się zmiany.

Jeśli choroba zajmuje końcowy odcinek jelita krętego (klasyczna postać) zwykle obserwuje się:

• ból brzucha (szczególnie prawej dolnej części),
• biegunkę,
• smoliste stolce,
• biegunkę tłuszczową (upośledzone wchłanianie),
• niedokrwistość,
• zmniejszone stężenie białek we krwi,
• niedobór witamin,
• zaburzenia elektrolitowe,
• wyniszczenie organizmu (postać zaawansowana).

Zmiany zapalne występujące w jelicie grubym powodują zwykle bóle brzucha i biegunki. Na ogół pacjenci nie zauważają obecności krwi w stolcu.

Choroba Crohna dotykająca jamy ustnej i przełyku wiąże się najczęściej z występowaniem owrzodzeń, bólu i problemu z przełykaniem.

W przypadku zmian zlokalizowanych w okolicy odbytu często pierwszym objawem jest obecność ropnia, szczeliny lub przetoki okołoodbytowej.

Dodatkowo chorobie Leśniowskiego-Crohna mogą towarzyszyć ogólne, nieswoiste objawy rozwijającego się stanu zapalnego, takie jak: gorączka, osłabienie i utrata masy ciała.

Diagnostyka choroby Leśniowskiego-Crohna jest wieloetapowa. Zwykle w pierwszej kolejności wykonuje się liczne badania laboratoryjne pozwalające wykryć obecność stanu zapalnego (OB, CRP, morfologia) oraz ocenić charakter niedoborów w organizmie. Dodatkowo wykonuje się badanie kału (kalprotektyna, krew utajona w kale).

W kolejnym etapie wykonuje się badania endoskopowe, przede wszystkim kolonoskopię wraz z pobraniem wycinków jelita do oceny histopatologicznej. Niekiedy pacjentom proponuje się również endoskopię kapsułkową. Metoda uniemożliwia jednak pobranie materiału do badania.

Ważnym elementem diagnostyki choroby Leśniowskiego-Crohna są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI), ponieważ pozwalają precyzyjnie ocenić rozmiar zmian, określić ich głębokość, zauważyć ewentualne powikłania (np. przewężenia, przetoki), co ma istotne znaczenie w doborze metody leczenia.

Badania obrazowe (TK i MRI) umożliwiają zobrazowanie przewodu pokarmowego wraz z otaczającymi tkankami (m.in. krezką jelitową i węzłami chłonnymi). Odgrywają szczególnie istotną rolę w przypadku choroby obejmującej jelito cienkie, którego znaczna część jest całkowicie niedostępna w klasycznych badaniach endoskopowych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna ma charakter przewlekły. Jak dotąd nie jest znana metoda leczenia eliminująca chorobę i ryzyko zaostrzeń. Nawroty obserwowane są nawet w przypadku pacjentów, u których całkowicie usunięto zmiany zapalne.

Leczenie uzależnione jest od lokalizacji, zaawansowania zmian, obecnych powikłań i opiera się o minimalizowanie ryzyka nawrotów choroby w czasie remisji oraz zmniejszanie objawów w przypadku fazy ostrej. Pacjentom zaleca się zwykle leki z kilku grup, takie jak:

• glikokortykosteroidy,
• leki immunosupresyjne,
• leki biologiczne,
• antybiotyki,
• środki przeciwbólowe i rozkurczowe,
• leki przeciwbiegunkowe.

Dodatkowo konieczne jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Pacjenci powinni dbać o odporność organizmu, unikać picia alkoholu, palenia tytoniu oraz nadmiernego stresu. W przypadku stwierdzenia niedoborów w organizmie zalecane jest ich uzupełnienie oraz wyrównanie zaburzeń elektrolitowych.

W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne i żywienie pozajelitowe.