Słowo „nowotwór” posiada zdolność przewrócenia naszego świata do góry nogami. Diagnoza onkologiczna to nie tylko wyzwanie medyczne, ale również emocjonalne, które dotyka nie tylko samego pacjenta, ale również jego najbliższe otoczenie. Choroba i proces leczenia wyzwalają fale uczuć, reakcji i zmian w codziennym życiu wielu rodzin na całym świecie.

Emocje towarzyszące diagnozie onkologicznej

Chociaż choroba nowotworowa dotyczy konkretnego członka rodziny, związane z nią emocje towarzyszą zwykle wszystkim. Zwykle są złożone i bardzo intensywne, a codzienny pośpiech i rutyna podporządkowują się nowej sytuacji.

Spośród emocji łączących odczucia pacjenta i jego najbliższych można wyróżnić:

• szok i niedowierzanie – niekiedy wręcz odrętwienie, zdezorientowanie i niezdolność do przetworzenia informacji,
• strach – lęk o przyszłość, strach przed samymi procedurami związanymi z leczeniem i ich skutkami ubocznymi,
• złość – często towarzyszy jej pytanie „Dlaczego ja?” / „Dlaczego nas to spotyka?”,
• smutek – diagnoza nowotworu może powodować uczucie straty: zdrowia, planów na przyszłość, pewności siebie,
• poczucie winy – niektórzy pacjenci lub ich bliscy mogą odczuwać, że choroba jest karą za jakieś przewinienia,
• osamotnienie – wrażenie, że nikt nie jest w stanie zrozumieć sytuacji, w jakiej znajduje się rodzina (lub sam pacjent),

• akceptacja – zwykle pojawia się jakiś czas po usłyszeniu diagnozy i doświadczeniu wielu trudnych emocji,

• nadzieja – zwykle to kolejny etap po akceptacji, związany z wiarą, wsparciem najbliższych, zapoznaniu się ze szczęśliwymi historiami innych pacjentów.

Choroba nowotworowa pacjenta wpływa na całą rodzinę i jej funkcjonowanie. Dlatego zrozumienie i akceptacja tej sytuacji są kluczem do wspierania osoby chorej i radzenia sobie z wyzwaniami, które przynosi choroba dla pozostałych członków rodziny.

Osoby chore na nowotwór potrzebują pomocy emocjonalnej, a często również fizycznej. Szybsze zaakceptowanie nowej rzeczywistości pozwala na bardziej empatyczne i efektywne wsparcie, ponieważ umożliwia zachowanie spokoju i optymizmu. A to pozytywnie wpływa na samopoczucie pacjenta i zmniejszenie napięć w rodzinie. Ta poprawa komfortu i jakości życia, prowadząca do większej harmonii w domu, umożliwia lepsze planowanie i organizację codziennego życia.

Nie należy również zapominać, że zrozumienie i akceptacja choroby i sytuacji, w jakiej znalazła się rodzina, mogą pomóc w zapobieganiu rozwojowi poważnych zaburzeń emocjonalnych, depresji czy nerwicy. Dzieje się tak dlatego, że świadomość samoświadomość pozwala na lepsze zarządzanie stresem (np. szukanie profesjonalnego wsparcia) oraz budowanie więzi i komunikacji pomiędzy członkami rodziny.

Komunikacja – klucz do wsparcia

W obliczu choroby nowotworowej w rodzinie komunikacja pomiędzy jej członkami staje się jednym z najważniejszych narzędzi w procesie radzenia sobie z tą trudną sytuacją. Właściwie prowadzony dialog pomaga w zrozumieniu potrzeb i oczekiwań pacjenta, wyrażeniu własnych uczuć i obaw oraz w znalezieniu najlepszego sposobu wspierania siebie nawzajem.

Choroba onkologiczna wywołuje wiele silnych emocji, dlatego istotne może być opracowanie planu dotyczącego:

• komunikacji i mówienia o uczuciach (obawach, potrzebach),
• organizacji życia codziennego (wizyty u lekarza, opieka nad domem, zarządzanie finansami),
• szukania wsparcia w zakresie leczenia choroby i problemów z emocjami (terapia, grupy).

Komunikacja w obliczu diagnozy nowotworowej to nie tylko słowa, ale również gesty, obecność i empatia. Słuchania i bycie obok może być równie ważne. Istotne jest stworzenie bezpiecznego środowisko, w którym każdy członek rodziny może wyrazić swoje uczucia, obawy i potrzeby.

Poszukiwania profesjonalnego wsparcia

Chociaż rodzina i przyjaciele odgrywają kluczową rolę we wsparciu pacjenta onkologicznego, często niezbędna jest profesjonalna pomoc, np.:

• psychoterapia – specjaliści mogą pomóc pacjentom i ich rodzinom w zrozumieniu i radzeniu sobie z emocjami związanymi z diagnozą,
• grupy wsparcia – oferują przestrzeń do dzielenia się doświadczeniami, obawami i strategiami radzenia sobie z chorobą. Uczestnictwo w takich grupach może pomóc w łagodzeniu uczucia izolacji i osamotnienia,
• poradnictwo medyczne – może pomóc pacjentom i ich rodzinom w zrozumieniu diagnozy, procesu leczenia i możliwych skutków ubocznych,
• doradztwo finansowe – leczenie onkologiczne może być kosztowne, a zmiana sytuacji życiowej pacjenta może wpłynąć na finanse rodziny. Wiele organizacji pozarządowych może pomóc pacjentom pozyskać fundusze lub doradzić w zakresie innych możliwości,
• rehabilitacja i fizjoterapia – formy pomocy i wsparcia, przywracające sprawność fizyczną po leczeniu i poprawiające jakość życia,
• wsparcie duchowe – dla wielu osób diagnoza nowotworowa staje się czasem duchowych poszukiwań lub pogłębienia wiary,
• poradnictwo genetyczne – w przypadku nowotworów o podłożu genetycznym, pacjent i jego rodzina mogą skorzystać z poradnictwa genetycznego, aby zrozumieć ryzyko i podejmować świadome decyzje dotyczące badań i leczenia.

Pomoc bliskiej osoby w obliczu diagnozy nowotworowej to nie lada wyzwanie dla członków rodziny. W zależności od bliskości i charakteru relacji oraz indywidualnych potrzeb i oczekiwań pacjenta, wsparcie może wymagać zróżnicowanego podejścia, a troskę i miłość można okazać na wiele sposobów. Przede wszystkim:

• bądź obecny i aktywnie słuchaj,
• szanuj decyzje pacjenta,
• oferuj pomoc praktyczną,
• zachęcaj do odpoczynku, relaksu, skupianiu się na hobby czy innych formach aktywności, które sprawiają pacjentowi przyjemność,
• edukuj się, zbieraj informacje,
• zachowaj ostrożność z radami,
• naucz się cieszyć każdą wspólną chwilą i szukajcie wspólnie pozytywnych aspektów tego czasu,
• zadbaj o spokój w domu.

Praktyczne wskazówki dla rodzin

Choroba nowotworowa pacjenta to nie tylko wyzwanie dla niego samego, ale i dla całej rodziny. Wspieranie bliskiej osoby w takim momencie jest niezwykle ważne, ale równie istotne jest dbanie o siebie i funkcjonowanie całej rodziny.

• Dbaj o siebie – jeśli nie zadbasz o swoje zdrowie fizyczne i emocjonalne, trudno będzie Ci pomóc innym,
• Szukaj profesjonalnego wsparcia – wspieranie bliskiego z nowotworem może być emocjonalnie wyczerpujące,
• Ustalaj priorytety – w tak trudnym momencie nie można wszystkiego robić idealnie,
• Dziel się obowiązkami z innymi członkami rodziny w zakresie planowania wizyt lekarskich, przygotowywania posiłków czy dbania o dom,
• Pozwól sobie na chwile odpoczynku – znajdź chwilę, aby odetchnąć, zrelaksować się czy zająć się swoimi ulubionymi czynnościami,
• Komunikujcie się – zachęcaj bliskich do dzielenia się uczuciami i potrzebami,
• Zachowaj elastyczność – sytuacja może się dynamicznie zmieniać, dlatego zachowuj otwarty umysł.

Pamiętaj, że nikt nie jest doskonały, a dbanie o siebie nie jest przejawem egoizmu, tylko koniecznością, aby móc efektywnie wspierać innych.