Diagnostyka zespołu rakowiaka

Guzy neuroendokrynne to pojęcie, którym określa się pewien charakterystyczny rodzaj zmian nowotworowych. Ich wyróżnikiem jest zdolność do wydzielenia substancji czynnych biologicznie do krwi, takich jak np.:

• serotonina,
• dopamina,
• gastryna,

Z tego też powodu guzy neuroendokrynne, do których zalicza się rakowiak, powodują objawy o różnym o podłożu, mające charakter napadowy.

Dolegliwości wynikające z obecności guzów neuroendokrynnych to m.in.:

• zaczerwienienie twarzy,
• biegunka,
• duszności.

Co istotne, objawy te często występują tylko w określonych sytuacjach lub po spożyciu konkretnych produktów/substancji. Nasileniu symptomów może sprzyjać wysiłek fizyczny, alkohol, stres oraz produkty – cytryna, czekolada czy kawa.

Zespół rakowiaka to inaczej zespół objawów, jakie dają guzy z rodziny neuroendokrynnych, pojawiające się najczęściej w obrębie układu pokarmowego lub oddechowego, żołądka lub wyrostka robaczkowego.

Przez długi czas choroba przebiega bezobjawowo, dlatego też pierwsze widoczne symptomy zwykle oznaczają, że choroba jest już w zaawansowanym stadium. Często rakowiaka wykrywa się, gdy doszło już do przerzutów.

Zespół rakowiaka występuje dość rzadko i zwykle pojawia się u kobiet oraz osób starszych. Objawy są na tyle niespecyficzne, że bywa mylony np. z nerwicą czy menopauzą.

W zależności od tego, jaką substancję wydzielają komórki guzów neuroendokrynnych, objawy mogą się od siebie różnić.. Za najczęstsze symptomy uznaje się:

• zawroty głowy,
• zaburzenie rytmu pracy serca,
• duszności,
• nadmierną potliwość,
• biegunkę,
• zaczerwienienie skóry, zwłaszcza w okolicy twarzy.

Diagnostyka zespołu rakowiaka obejmuje zarówno wywiad z pacjentem, jak i badania laboratoryjne oraz obrazowe. W ramach podstawowej diagnostyki zaleca się:

• badanie krwi – ocenia się stężenie poszczególnych substancji. Próbka analizowana jest także pod kątem białek nowotworowych;
• dobową zbiórkę moczu – pozwala ocenić przekrojowo ilość substancji wydzielanej wraz z moczem w ciągu doby. Analizie podlega najczęściej kwas 5-hydroksyindolooctowy. Do badania należy się odpowiednio przygotować i na kilka dni przed planowaną zbiórką moczu zadbać o odpowiednią dietę. Przyjmowane leki należy skonsultować wcześniej z lekarzem, gdyż niektóre z nich mogą zaburzać prawidłowy wynik badania;
• scyntygrafię – badanie obrazowe z dziedziny medycyny nuklearnej. Scyntygrafia wymaga wprowadzenia do organizmu pacjenta radioznacznika, którego nadmiar lub brak wskazują na patologię. Dzięki temu specjalista uzyskuje przekrojowy obraz tego, gdzie mogą znajdować się zmiany nowotworowe u pacjenta. Scyntygrafię wykonuje się danym obszarze anatomicznym, np. w obrębie układu kostnego, nerek, serca, płuc, tarczycy czy wątroby.

Innym badaniem, o szerokim zastosowaniu jest PET/CT (pozytonowa tomografia emisyjna). Metoda ta umożliwia wczesne wykrycie zmian nowotworowych oraz pozwala uzyskać tak precyzyjne informacje, jak charakter zmian nowotworowych (łagodne lub złośliwe).

Badanie PET/CT pozwala potwierdzić lub wykluczyć obecność przerzutów. Stosowane jest w ramach diagnostyki przedoperacyjnej oraz jako narzędzie pomocne w planowaniu leczenia i doborze odpowiedniej formy terapii. Może być również wykorzystywane także do monitorowania skuteczności leczenia.

Leczenie zespołu rakowiaka skoncentrowane na guzie neuroendokrynnym, polega na jego wyeliminowaniu lub zmniejszeniu (w zależności od możliwości, stopnia zaawansowania choroby itd.). Jedną z częściej stosowanych metod jest leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu rakowiaka.

Drugim, niezbędnym elementem terapii jest leczenie objawowe – w tym celu pacjent przyjmuje odpowiednie farmaceutyki, hamujące wydzielanie substancji wywołujących charakterystyczne objawy.

Zespół rakowiaka niesie ze sobą ryzyko powikłań (niedrożność jelit, choroby serca), dlatego zawsze wymaga leczenia oraz  szybkiej i dokładnej diagnostyki.