Przepuklina kręgosłupa – objawy i diagnostyka

Przepuklina kręgosłupa to dolegliwość związana z przemieszczeniem się fragmentu dysku do kanału kręgowego i uciśnięciem korzeni nerwowych. Schorzenie określane jest często wypadnięciem dysku.

Dyski to inaczej krążki międzykręgowe zbudowane z jądra miażdżystego otoczonego pierścieniem włóknistym (nadającym krążkowi owalny kształt). Najważniejszą funkcją dysków jest izolowanie trzonów kręgowych (ochrona przed ocieraniem) oraz amortyzowanie wstrząsów i obciążeń wywieranych na kręgosłup.

W wyniku oddziaływania różnych czynników dyski mogą ulegać degradacji. Przerwanie pierścienia włóknistego może doprowadzić do przemieszczenia się jądra miażdżystego do kanału kręgowego, gdzie wywiera nacisk na korzenie nerwowe.

Najczęstszą przyczyną przepukliny kręgosłupa są zwyrodnienia kręgów i krążków międzykręgowych (dyskopatia). Dochodzi do nich w wyniku oddziaływania różnorodnych czynników, wśród których można wyróżnić:

• nadwagę i otyłość,
• siedzący tryb życia,
• wrodzone wady kręgosłupa,
• nabyte wady postawy,
• wzmożone napięcie mięśniowe,
• ostre urazy kręgów lub stawów kręgosłupa,
• osteoporozę,
• brak aktywności fizycznej,
• ciężką pracę fizyczną,
• guzy kręgosłupa.

Ryzyko wystąpienia zwyrodnień zwiększa się wraz z wiekiem, jednak przepuklina kręgosłupa coraz częściej dotyka również ludzi młodych.

Lokalizacja przepukliny zależy od miejsca, w którym doszło do uszkodzenia krążka międzykręgowego, wywołującego ucisk na korzenie nerwowe.

Najbardziej ruchome i narażone na przeciążenia są dyski w odcinku lędźwiowym, szyjnym oraz piersiowym. Dlatego najczęściej diagnozuje się przepuklinę kręgosłupa:

• odcinka lędźwiowego,
• odcinka szyjnego,
• odcinka piersiowego.

Objawy przepukliny kręgosłupa zależą głównie od jej lokalizacji. Cechą charakterystyczną wszystkich rodzajów dolegliwości jest ból kręgosłupa. Jego charakter i stopień nasilenia zależy od umiejscowienia zmiany i siły nacisku wywieranego na korzenie nerwowe.

Wśród najczęstszych objawów przepukliny kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i lędźwiowo-krzyżowym wymienia się przede wszystkim:

• ból kręgosłupa promieniujący do pośladków, bioder, ud i kolan,
• rwę kulszową (silny ból promieniujący przez całą nogę, aż do stopy),
• parestezje kończyn dolnych,
• bóle pachwin i okolic podbrzusza,
• osłabienie siły mięśniowej,
• ograniczenie ruchomości i problemy z poruszaniem,
• zaburzenia z oddawaniem moczu i/lub stolca.

Do najczęstszych objawów przepukliny kręgosłupa w odcinku szyjnym zalicza się:

• umiarkowany ból szyi (często również głowy) o charakterze narastającym,
• sztywność karku,
• rwa szyjno-barkowa (ostry ból promieniujący od szyi w stronę kończyny górnej),
• parestezje kończyn górnych,
• zawroty głowy,
• szumy uszne,
• osłabienie siły mięśniowej rąk.

Stosunkowo rzadko występujący rodzaj przepukliny kręgosłupa. Dolegliwości z nią związane mogą przypominać problemy sercowo-naczyniowe. Najczęściej obserwuje się:

• dyskomfort lub ból w klatce piersiowej,
• opasający ból górnej części tułowia (klatka, plecy),
• trudności ze wzięciem głębokiego wdechu, kaszlem, kichaniem, śmiechem (ból),
• drętwienie kończyn górnych (czasami).

Jak w przypadku większości chorób, na korzyść leczenia wpływa wczesne rozpoznanie, dlatego  nie należy ignorować dolegliwości kręgosłupa i możliwie jak najszybciej udać się na konsultację do ortopedy. Wywiad z pacjentem i badanie lekarskie zwykle pozwalają specjaliście na wstępną ocenę, ale do postawienia ostatecznej diagnozy konieczne jest wykonanie badania obrazowego: rezonansu magnetycznego (MRI), zdjęcia rentgenowskiego (RTG) lub tomografii komputerowej (TK).

Optymalnym badaniem w przypadku przepukliny kręgosłupa jest rezonans magnetyczny. Badanie umożliwia uzyskanie precyzyjnego obrazu kręgosłupa, dzięki któremu lekarz może ocenić nie tylko struktury kostne, ale również stosunki anatomiczne, tkanki miękkie oraz budowę i stan krążków międzykręgowych. Rezonans magnetyczny jest najczulszym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce przepukliny kręgosłupa, pozwalającym na uwidocznienie nawet niewielkich zmian zwyrodnieniowych oraz innych patologii.

Zdiagnozowanie przepukliny kręgosłupa umożliwia podjęcie leczenia. Wybór metody działania zależy od lokalizacji i wielkości uszkodzenia dysku oraz stopnia nasilenia objawów występujących u pacjenta.

W pierwszej kolejności, w fazie silnych dolegliwości bólowych, zalecane są zwykle niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz odpoczynek i odciążenie mięśni kręgosłupa (krótkotrwałe unieruchomienie). Po ustąpieniu bólu pacjent powinien zostać skierowany na fizjoterapię. Oprócz odpowiednich ćwiczeń i specjalistycznego masażu zalecane są również zabiegi fizykoterapeutyczne, m.in. elektroterapia, laseroterapia oraz ultradźwięki.

Jeśli fizjoterapia nie przynosi zadowalających efektów, stosuje się bardziej inwazyjne niechirurgiczne metody leczenia – zewnątrztwardówkowe podawanie steroidów.

W przypadku poważnych zmian, którym towarzyszą np. niedowłady kończyn, konieczne może być przeprowadzenie operacji.