Seksualność jest integralną częścią ludzkiego życia. Dla wielu kobiet diagnoza choroby nowotworowej oraz procedury związane z leczeniem często stawiają pod znakiem zapytania ich postrzeganie własnej seksualności, kobiecości i poczucia wartości, co ma ogromny wpływ na relacje intymne. Choroby nowotworowe, a przede wszystkim leczenie, mogą mieć ogromny wpływ na życie seksualne nie tylko ze względu na samopoczucie i stan psychiczny pacjentek, ale również przez wzgląd na zmiany zachodzące w zakresie fizjologii, a niekiedy również kobiecej anatomii.

Zmiany fizyczne wynikające z choroby i leczenia

Choroba nowotworowa i związane z nią procedury lecznicze mogą bezpośrednio wpływać na funkcjonowanie organizmu kobiety, co często przyczynia się do obniżonego poczucia własnej wartości oraz różnorodnych problemów fizycznych. Dlatego życie i potrzeby seksualne pacjentek onkologicznych mogą być całkowicie inne od tych, które charakteryzowały je przed diagnozą. Wśród czynników mogących mieć bezpośredni wpływ na życie intymne w chorobie nowotworowej można wymienić:

• operacje – zabiegi chirurgiczne mogą prowadzić do dyskomfortu i/lub bólu w trakcie zbliżenia,
• chemioterapia – preparaty mogą wpływać na gospodarkę hormonalną, prowadzić do zaburzeń libido, suchości pochwy czy przedwczesnej menopauzy,
• radioterapia – promieniowanie może powodować podrażnienie skóry, ból oraz zmniejszenie elastyczności tkanek w miejscu naświetlania, co może wpływać na komfort życia seksualnego.

Psychiczne skutki diagnozy

Rozpoznanie nowotworu jest bardzo trudnym momentem w życiu pacjenta. Zwykle wiąże się z lękiem, smutkiem, złością i znacznym obniżeniem nastroju, a nawet depresją. Niepewność i silne emocje mogą znacząco oddziaływać na złe samopoczucie pacjentek i ich potrzeby seksualne. Spadek libido i unikanie zbliżeń jest stosunkowo częstą reakcją na diagnozę. Jednocześnie może towarzyszyć temu potrzeba bliskości, dlatego istotne znaczenie mają relacje z partnerem, jego wsparcie i wyrozumiałość.

Postrzeganie siebie

Zmiany w wyglądzie są zwykle nieodłącznym skutkiem leczenia choroby nowotworowej. Często mają ogromny wpływ na postrzeganie siebie jako kobiety i partnerki. Widoczne zmiany po radioterapii, chemioterapii czy zabiegach chirurgicznych, takie jak trwałe blizny, brak piersi, obrzęki czy utrata włosów mogą wpływać na negatywny odbiór własnej atrakcyjności.

Wiele pacjentek potrzebuje czasu, aby zaakceptować zachodzące zmiany. Niezmiernie ważne w tym okresie jest właściwe wsparcie partnera.

Zmiany zachodzące u pacjentek onkologicznych mogą oddziaływać na wiele aspektów ich życia seksualnego. Zwykle ma to związek z przebiegiem leczenia i wymaganymi procedurami, ale również stanem psychicznym pacjentek. Wśród głównych problemów wpływających na niechęć do podejmowania aktywności seksualnej można wyróżnić:

• obniżone libido – skutek zmian hormonalnych, zmęczenia, osłabienia,
• słabe nawilżenie pochwy – leczenie może wpłynąć na suchość pochwy,
• ból podczas stosunku – związany z suchością pochwy i/lub zmianami anatomicznymi,
• zmiany w postrzeganiu własnego ciała – niskie poczucie własnej atrakcyjności i kobiecości (blizny, obrzęki, utrata włosów),
• lęk – strach przed bólem oraz reakcją partnera na zmiany.

Bliskość emocjonalna i wsparcie ze strony partnera są kluczowe w procesie radzenia sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed kobietą diagnoza nowotworu oraz przebieg leczenia. Ten czas ogromnych zmian oddziałuje zwykle na całe życie, również intymne, i może być trudnym sprawdzianem dla relacji partnerskich. Dlatego bardzo istotne znaczenie mają:

• wzajemne zrozumienie i empatia – pomaga w przełamywaniu barier komunikacyjnych i zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa,
• otwarta komunikacja – rozmowy o uczuciach, obawach i potrzebach,
• znalezienie alternatywnych form intymności – bliskość to nie tylko stosunek seksualny, ale również czułe gesty, masaż czy innego rodzaju dotyk, które mogą pomóc w budowaniu więzi w trudnych chwilach,
• pomoc w akceptacji zmian – zapewnianie partnerki o jej atrakcyjności, pomimo zachodzących zmian, może pomóc jej odzyskać wiarę we własną atrakcyjność,
• wsparcie w trudnych chwilach i decyzjach – wiele decyzji terapeutycznych, takich jak np. mastektomia, może mieć wpływ na seksualność i wygląd kobiety, dlatego niezmiernie ważne jest wsparcie odpowiedzialnego partnera.

Choroba nowotworowa może prowadzić do szeregu problemów seksualnych zarówno fizjologicznych, jak i emocjonalnych. Istnieje jednak wiele strategii, które pomogą kobietom w radzeniu sobie z tymi wyzwaniami.

1. Akceptacja siebie i własnego ciała

Pamiętaj, że jesteś nadal tą samą osobą. Niezależnie od zmian w wyglądzie Twoja wartość nie uległa zmianie. Skoncentruj się na swoich pozytywnych stronach, szczególnie tych najbardziej charakterystycznych i unikalnych. Postaraj się też nie skupiać wyłącznie na tym, czego nie możesz robić, tylko świętuj małe sukcesy.

2. Dbałość o kondycję fizyczną i psychiczną

Zadbaj o ćwiczenia fizyczne, ponieważ mogą pomóc w poprawie samopoczucia, zwiększeniu energii i wzmocnieniu mięśni. Dobieraj aktywność dostosowaną do swojego stanu zdrowia i zainteresowań – taniec, spacery, joga. Spróbuj wykorzystywać różnorodne techniki relaksacyjne, np. medytację czy głębokie oddychanie, a jeśli czujesz, że to za mało, poszukaj wsparcia u psychologa lub terapeuty.

3. Grupy wsparcia i organizacje

Często rozmowa z innymi osobami, które przechodzą przez podobne doświadczenia, może pomóc w radzeniu sobie z własnymi uczuciami i obawami, dlatego możesz poszukać grup wsparcia dla pacjentek onkologicznych lub skontaktować się z organizacjami zajmującymi się pomocą w zakresie zrozumienia choroby nowotworowej.

Jeśli czujesz się na siłach, możesz również sama zacząć działać na rzecz innych, co może Ci przynieść poczucie spełnienia i pomóc w odzyskaniu pewności siebie.

Pamiętaj, że nie jesteś sama w swojej walce. Otaczaj się ludźmi, którzy mogą Cię wspierać i nie krępuj się szukać pomocy, jeśli jej potrzebujesz. Akceptacja siebie i dbałość o swoje potrzeby fizyczne oraz emocjonalne mogą pomóc w przetrwaniu trudnych chwil i odzyskaniu radości, co pozytywnie wpłynie na wszystkie aspekty życia, również seksualność.

4. Konsultacje z lekarzem

Jeśli czujesz, że problemy związane z seksualnością Cię przerastają, a zależy Ci na wyjściu z tej trudnej sytuacji, zastanów się nad konsultacją u seksuologa. Specjalista może pomóc Ci w zrozumieniu przyczyn problemów i znalezieniu sposobów na ich rozwiązanie, m.in. poprzez odpowiednie przygotowanie do stosunku czy wybór pozycji.

Swoje obawy możesz również przedstawić ginekologowi. Jeśli przyczyną dyskomfortu jest ból czy suchość pochwy, możliwe jest zastosowanie odpowiednich leków i/lub preparatów miejscowych, które wspomagają nawilżenie i zmniejszają dolegliwości.

5. Rozbudowywanie intymności z partnerem

Rozmawiaj dużo z partnerem. Opowiedzcie sobie o swoich uczuciach i obawach. Pamiętaj, że komunikacja jest kluczem do zrozumienia, wzajemnego wsparcia i budowania relacji, również intymnej. Jeśli nie jesteś gotowa na zbliżenie, możecie porozmawiać o innych formach intymności, takich jak masaż, głaskanie, trzymanie się za ręce, przytulanie.

Każda kobieta i jej doświadczenia są inne, dlatego ważne jest znalezienie strategii, które odpowiadają Twoim potrzebom i pozwolą Ci cieszyć się satysfakcjonującym życiem intymnym pomimo choroby.