Seksualność mężczyzny w chorobie nowotworowej

Seksualność jest jednym z podstawowych aspektów ludzkiego życia i często ma ogromny wpływ na zdefiniowanie własnego „ja”. Szczególne znaczenie odgrywa u mężczyzn, ponieważ jest silnie związana z poczuciem wartości, ich rolą w społeczeństwie oraz innymi odczuciami, wpływającymi na codzienne funkcjonowanie.

1. Tożsamość i samoocena – dla wielu mężczyzn zdolność do podejmowania aktywności seksualnej i poczucie sprawności w tej dziedzinie jest ściśle powiązane z ich poczuciem wartości i męskości,
2. Relacje i więzi emocjonalne – seksualność obejmuje nie tylko fizjologiczne aspekty, ale jest również sposobem na nawiązywanie głębokich emocjonalnych więzi. Pozwala na wyrażanie miłości, bliskości i zaufania, a także służy jako narzędzie budowania i utrwalania relacji,
3. Zdrowie i witalność – zdolność do podejmowania aktywności seksualnej i utrzymania erekcji może być postrzegane jako oznaka zdrowia, młodości i witalności,
4. Prokreacja – zdolność do poczęcia potomstwa jest często ważnym elementem oceny swojej wartości. U mężczyzn jest ściśle związana z możliwością odbycia stosunku seksualnego,
5. Oczekiwania społeczno-kulturowe – w wielu kulturach podkreślanie znaczenia potencji i libido u mężczyzn może być odbierane jako presja i standard, którym każdy, niezależnie od sytuacji, powinien sprostać.

Konfrontacja z diagnozą nowotworu to z pewnością jedno z najtrudniejszych doświadczeń w życiu człowieka. Zmagania z chorobą zwykle skupiają się na walce o wyzdrowienie. Jednak poza bezpośrednimi zagrożeniami i skutkami choroby, wiele innych aspektów życia pacjenta może zostać zakłóconych, w tym również jego życie seksualne. Dla mężczyzn, dla których seksualność jest często ściśle związana z poczuciem własnej wartości i męskości, niektóre skutki choroby onkologicznej mogą stanowić wyzwanie nie tylko fizyczne, ale również psychologiczne w tej szczególnej sferze.

Diagnoza i jej wpływ na postrzeganie własnego „ja”

Dla większości pacjentów diagnoza nowotworu staje się momentem życiowej refleksji i przewartościowania wielu spraw. Chociaż priorytetem staje się walka z chorobą, dla mężczyzn źródłem obaw mogą być również kwestie związane z seksualnością. Pacjenci mogą zastanawiać się, czy będą nadal postrzegani jako atrakcyjni, czy będą w stanie utrzymać intymność z partnerką lub czy będą zdolni do prokreacji.

Bezpośredni wpływ na fizjologię

Nowotwory, zwłaszcza te zlokalizowane w obszarze miednicy i dotyczące układu moczowo-płciowego (np. rak prostaty, rak jądra) oraz procedury związane z ich leczeniem, mogą bezpośrednio wpływać na funkcje seksualne mężczyzn. Problemy mogą dotyczyć trudności z osiągnięciem lub utrzymaniem erekcji, przebiegu ejakulacji, pojawiania się bólu podczas stosunku lub obniżonego libido.

Dodatkowo wielu pacjentów poddawanych chemioterapii czy radioterapii doświadcza skutków ubocznych leczenia, takich jak zmęczenie, osłabienie czy nudności, które mogą wpływać na niechęć do podejmowania aktywności seksualnej.

Leczenie onkologiczne, choć niezbędne w walce z chorobą, często niesie ze sobą skutki uboczne, które mogą wpływać na różne aspekty życia pacjenta. Jednym z obszarów jest seksualność.

Wpływ choroby nowotworowej oraz leczenia na seksualność mężczyzn jest złożony i może być różnorodny. Wszystko zależy od rodzaju choroby, stosowanych metod leczenia oraz indywidualnych predyspozycji pacjenta. Zaburzenia seksualne po leczeniu onkologicznym u mężczyzn mogą stanowić poważne wyzwanie dla pacjentów, wpływając na ich samoocenę, jakość życia oraz relacje z partnerką. Największy wpływ mają zwykle:

• zabiegi chirurgiczne – operacje, zwłaszcza w obszarze miednicy, mogą prowadzić do uszkodzeń nerwów czy naczyń krwionośnych, co może wpłynąć na zdolność do erekcji czy czucie w okolicach narządów rozrodczych,
• radioterapia – ekspozycja na promieniowanie, zwłaszcza w okolicach miednicy, może prowadzić do trwałych uszkodzeń tkanki oraz przeczulicę skóry w tym obszarze, choć obecnie stosowana brachyterapia z zastosowaniem elementów stałych zdecydowanie zmniejsza to ryzyko,
• chemioterapia – stosowane preparaty mogą wpływać na równowagę hormonalną, co ma bezpośredni wpływ na zdolność seksualną (libido, erekcja),
• hormonoterapia – stosowana w leczeniu niektórych nowotworów (np. prostaty), może prowadzić do obniżenia poziomu testosteronu i wpływać na poważne zmiany w zakresie ochoty na seks i możliwości odbycia stosunku seksualnego.

Główne rodzaje zaburzeń występujące u mężczyzn dotyczą:

• problemów z erekcją – trudności z osiągnięciem lub utrzymaniem wzwodu,
• zmniejszonego libido – mniejsza ochota na seks (lub jej brak),
• ból podczas stosunku – przede wszystkim wynikający z przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych,
• trudności z ejakulacją – problemy z wytryskiem (brak lub bolesność),
• niepłodność – przejściowa lub trwała niezdolność do prokreacji.

Oprócz fizycznych skutków leczenia nowotworowego, wielu mężczyzn doświadcza zaburzeń emocjonalnych, takich jak lęk, depresja czy obawy dotyczące własnej atrakcyjności czy zdolności do satysfakcjonującego życia seksualnego. Te problemy często przekładają się na trudności w sferze intymnej.

Precyzyjne badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (TK) czy ultrasonografia, odgrywają kluczową rolę nie tylko w diagnozowaniu i monitorowaniu wielu chorób nowotworowych, ale również dostarczaniu cennych informacji na temat strukturalnych zmian, które mogą wpływać na zaburzenia seksualne u pacjentów. Pomagają wykryć ewentualne uszkodzenia lub zmiany w obszarze miednicy (np. MRI może ujawnić uszkodzenia nerwów czy naczyń krwionośnych), co pozwala rozpoznać lub wykluczyć potencjalne przyczyny zaburzeń seksualnych u mężczyzn z nowotworem.

Zaburzenia seksualne dla wielu mężczyzn, niezależnie od wieku i stanu zdrowia, są często tematem tabu, chociaż mają istotny wpływ na jakość życia, samoocenę oraz relacje z partnerką. Dlatego zrozumienie i wsparcie pacjentów onkologicznych w tej dziedzinie może odgrywać ogromne znaczenie dla ich komfortu i samopoczucia. Istnieje wiele metod wsparcia, które pozwalają mężczyznom nie tylko zaakceptować zmiany, a również umożliwiają powrót do satysfakcjonującego życia seksualnego, mimo przeciwności związanych z chorobą.

Terapia psychologiczna

Dla wielu mężczyzn diagnoza i leczenie choroby onkologicznej oraz związane z nią zaburzenia seksualne to źródło ogromnego lęku i obniżonego nastroju, które mogą prowadzić do depresji czy nerwicy. Pogarszający się stan psychiczny może wpływać negatywnie również na możliwości seksualne, dlatego przy zaburzeniach w sferze intymnej często zalecana jest psychoterapia. Pomocne mogą być również wspólne konsultacje u seksuologa. Specjalista może znaleźć sposób umożliwiający stopniowy powrót do intymności, a przede wszystkim zapewniający właściwą komunikację pomiędzy partnerami.

Leki i urządzenia

W zależności od przyczyny zaburzeń, lekarze mogą również zalecić leki wpływające na poprawę erekcji. Preparaty mogą również wpływać na libido lub zmniejszać inne dolegliwości (np. ból), stanowiące przeszkodę przy podejmowaniu aktywności seksualnej przez mężczyzn po leczeniu onkologicznym.

Niektórzy mężczyźni z zaburzeniami erekcji decydują się na stosowanie tzw. pomp próżniowych, zastrzyków działających na ciała jamiste, a w skrajnych przypadkach możliwe jest protezowanie członka.